Pewne wydarzenia racjonalnie i rzeczowo można oceniać tylko z perspektywy czasu, konsekwencji jakie spowodowały. W tym kontekście porozumienie rządu Grecji premiera Alexisa Tsiprasa z wierzycielami oraz Unią Europejską zdominowaną przez niemiecki dyktat ekonomiczny będzie kolejnym gwoździem do trumny od lat pogrążonej w apatii europejskiej socjaldemokracji.


Socjaldemokracja jako alternatywa, koncepcja trzeciej drogi, gnije od lat, ale w ostatnim czasie ten proces znacznie przyśpieszył. I nie chodzi tutaj tylko o partie centrolewicowe w takich krajach jak Polska, gdzie w zasadzie trudno byłoby wskazać okres, kiedy miały one odmienne od liberalnego centrum, koncepcje polityki gospodarczej, ekonomicznej czy choćby społecznej, łagodzącej objawy „wyczynowego kapitalizmu”. Niemiecka SPD, partia która tworzyła historię socjaldemokracji, stanęła w obronie interesów kapitału, w taki sposób, że nie można mieć wątpliwości co do zasadniczej istoty, oraz kogo jest reprezentantem. W zamożnych zachodnioeuropejskich państwach partie tego pokroju przed 1989 rokiem w obawie przed utratą wpływów po lewej stronie sceny politycznej, realizowały program zgodny z interesami klasy pracującej, o tyle gdy tylko widmo „komunizmu” zniknęło z Europy, jedyne co zostało w socjaldemokratycznych ruchach to historia, wspomnienia, oraz nazwa, która miała przypominać piękne czasy hegemonii keynesowskiej ekonomii. Warto pamiętać, że jej wyrazem była aktywna polityka społeczna i socjalna finansowana z wysokich, progresywnych podatków, zapewniająca całą gamę zabezpieczeń społeczeństwu przed wyzyskiem, bezrobociem i pauperyzacją. Nie może więc nikogo zaskakiwać przesunięcie, które dokonuje, a właściwie już się dokonało – przejścia socjaldemokracji z lewej strony sceny politycznej, do centrum, gdzie następuje całkowite zlewanie się z partami centrowymi, liberalnymi, czego rezultatem jest zanik jakichkolwiek różnic między nimi. Tak jak w czasach dominacji keynesowskiej ekonomii, tak i dzisiaj socjaldemokracja stara się konserwować zastany ład. Łatać dziury, gasić pożary, nie dostrzegając ich skutków, a tym bardziej nie próbując ich neutralizować. Tyle, że rzeczywistość społeczna i gospodarcza jest zgoła inna niż przed nastaniem neoliberalnego dyktatu ekonomicznego. Trwanie europejskiej lewicy na pozycjach defensywnych to najprostszy sposób do samozagłady socjaldemokracji. Lewica nie dostrzega, bądź nie chce dostrzec, że zapaść obecnego systemu ma przyczynę strukturalną, a więc stanowiącą najbardziej jego złożoną i fundamentalną część składową. Kryzys ten jest nieodwracalny i nie tyle wynika z braku wymiany elit politycznych, której w Polsce nie było od dekad, ale z faktu wyczerpania się socjaldemokratycznych recept na coraz silniejsze wstrząsy gospodarcze nie dające się wytłumaczyć cyklami koniunkturalnymi, typowymi dla gospodarki kapitalistycznej. Jedyne na co stać dzisiejszą centrolewicę to i tak coraz skromniejsze dopominanie się o niezabieranie, niedewastowanie przez kapitał resztek, pozostałości po „państwie dobrobytu”, takich jak przepisy prawa pracy, prawo do ubezpieczenia zdrowotnego dla bezrobotnych, dostęp do żłobków, a także obrona pensji minimalnej na żenującym poziomie, w żaden sposób nie pozwalającym egzystować osobom osiągającym taki właśnie dochód. Całkowicie bez znaczenia jest pytanie czy „Zjednoczona Lewica” skupiająca głównie SLD, Twój Ruch, Unię Pracy przekroczy 8% próg wyborczy, obowiązujący koalicje. ZL, pomijając wszelkie aspekty personalne, do których nie będę się odnosił, jest propozycją programową, której przedstawiciele jakby nie dostrzegali erozji lewicowości w tym wydaniu. Lewica, oprócz słusznego oczywiście dopominania się o znacznie szerszą redystrybucję dochodów, zwiększenie aktywności państwa w polityce socjalnej, społecznej i mieszkaniowej, powinna zrozumieć, że oddanie pola „rynkowi” w gospodarce, zawsze wcześniej czy później, doprowadzi do dyskusji o konieczności zmniejszania, a nawet zlikwidowania przejawów zaangażowania państwa w zmniejszanie nierówności społecznych i eliminowanie problemu pauperyzacji. Kapitał w znacznie większym stopniu i zakresie może wywierać wpływ na rządy, niż 30-40 lat temu, skutecznie egzekwując swoje postulaty, które zawsze są korzystne dla niego, nigdy dla ogółu społeczeństwa. „Łamanie kręgosłupów” lewicowym politykom przychodzi „niewidzialnej pięści rynku” bardzo łatwo bez względu na długość i szerokość geograficzną. Dlatego socjaldemokratyczna wizja państwa, najlepsza z punktu widzenia społeczeństwa kilka dekad temu, w zamożnych europejskich krajach, jest dziś nie do przyjęcia, a także co ważniejsze musi zakończyć się całkowitą kapitulacją wobec oczekiwań kapitału. I choćbyśmy nie wiem w jakim kraju wybrali centrolewicę właśnie spod znaku socjaldemokracji, skutek zawsze będzie ten sam. Tak jak kiedyś wszystkie drogi prowadziły do Rzymu, tak dziś wszystkie socjaldemokratyczne projekty prowadzą do bezwarunkowego wywieszenia białej flagi wobec świata rynków finansowych, banków i przedstawicieli biznesu.


Na naszych oczach kończy się socjaldemokratyczny projekt. Wiadomo już, że z tej strony żadna poważna oferta, propozycja, czy też w szerszym kontekście wizja, nie wyjdzie. Centrolewica nie jest przedstawicielem świata pracy, a wszelkie umizgi niej wobec niego, mają na celu jedynie tuszowanie prawdziwych zamiarów. Prawa rynku w coraz większym zakresie zderzają się z prawami ludzi pracy. Te pierwsze to wymyślone zasady, które określają jak zdominować i narzucić swoją wizję, wolę i stanowisko słabszym grupom i jednostkom. Te drugie to prawa ludzi do dostępu do podstawowych dóbr, bezpłatnej edukacji, opieki zdrowotnej, dochodu pozwalającego przeżyć kolejny miesiąc. Te pierwsze są narzucone, wymyślone po to, by odebrać prawa innym. Te drugie są naturalne, niczego nikomu nie narzucają i nie odbierają, zapewniają tylko byt tym, którzy są na dole drabiny społecznej. Lewica, jeśli chce się odbudować musi zrozumieć, że walka o i tak coraz skromniejsze prawa dla społeczeństwa jako ogółu to dziś za mało. Trzeba być świadomym, że jeśli chcemy być prawdziwą alternatywą dla neoliberalnych formacji, oprócz wydawania pieniędzy, musimy je również zarabiać. Każda inna sytuacja będzie prowadzić do tego co mamy dzisiaj, czyli stopniowego, ale systematycznego okrajania świata pracy z jego praw. Lewica musi mieć pomysł alternatywny na gospodarkę wobec partii centrowych i prawicowych, bo w świecie niestabilnej i elastycznej pracy, spór materialistyczny jest nie do uniknięcia. O ile w ostatnich latach w polityce dominowały kwestie światopoglądowe, a w sprawach gospodarki i ekonomii między głównymi partiami była zgoda, o tyle powoli zbliżamy się do momentu, w którym dojdzie do zasadniczej zmiany na tym polu. Lewicowa alternatywa musi być gotowa, aby „podnieść rękawice”, a problem dzisiejszej socjaldemokracji jest taki, że nie tyle nie chce tego zrobić, ale po prostu nie dlaczego w ogóle miałaby to robić.



Krzysztof Derebecki

Całkowita aberracja polityczna kandydatów w wyborach prezydenckich, reprezentujących swoje środowiska polityczne, zmusza do postawienia pytania o przyszłość. Jakie są najważniejsze wyzwania dla Polski, wynikające z nich zarówno zagrożenia jak i szanse. W jaki sposób tych pierwszych unikać, a te drugie wykorzystywać. Naiwne było oczekiwanie, że kampania wyborcza zmusi startujących kandydatów i ruchy polityczne do opowiedzenia się, zabrania głosu w niezbędnej przecież dyskusji o przyszłości społeczeństwa i kierunku w jakim powinien podążać nasz kraj. W tym kontekście najsmutniejszym elementem jest całkowita degeneracja lewicy.


Błędne jest przekonanie elit politycznych, że po wejściu Polski do NATO i UE, jako kraj straciliśmy cel, do realizacji którego powinniśmy dążyć. Zarówno przystąpienie do paktu północno-atlantyckiego jak i wielkiej europejskiej rodziny nie okazało się tak dużym sukcesem, jakim oczekiwaliśmy, że się stanie. Wątpliwości czy NATO zadziała tak jak powinno w momencie zagrożenia naszej suwerenności, czy możemy liczyć na wsparcie w momencie zagrożenia, są dziś większe niż kiedykolwiek. Akcesja do Unii Europejskiej wprawdzie okazała się korzystna, ale chyba nie tak bardzo jak oczekiwaliśmy. Nie w tej skali, o której marzyliśmy. Sukces jest prowizoryczny i złudny, a zwycięstwo pyrrusowe. Miliony osób emigrujących za pracą, lepszym życiem do krajów „starej Unii”, są miarą naszej porażki. Przykładem klęski jest pokolenie urodzone po 1989 roku, w demokratycznej i wolnej Polsce, nie widzące najmniejszych szans na realizację swoich marzeń w naszym kraju. 40% młodych Polaków nie widzi perspektyw w Polsce, a do 2,5 mln osób, które już wyemigrowały, za chwilę może dołączyć kolejny milion. Kampanie wyborcze, a właściwie jedna permanentnie trwająca kampania wyborcza zinfantylizowała całkowicie jakikolwiek spór między partiami i kandydatami. Jeszcze dekadę temu kampania wyborcza trwała miesiąc, może dwa przed wyborami, a dzisiaj dzieje się praktycznie cały czas. Polityczny zegar, nie tak dawno, tykał od jednych wyborów, do następnych. Dzisiaj od sondażu do sondażu. Długość procesu prowadzenia kampanii wyborczej jest odwrotnie proporcjonalna do jej jakości. W tej właśnie się kończącej jako uważny obserwator sceny politycznej, nie usłyszałem nawet jednego zdania, które dawałoby jakiekolwiek nadzieje, że w końcu zaczniemy rozmawiać o sprawach naprawdę poważnych. Tych jest bardzo dużo, a czas nagli. Niestety działa na naszą niekorzyść.


Jako osoba o lewicowych przekonaniach, najwięcej krytycznych uwag mam do lewicy. Nie mam na myśli tutaj konkretnej partii, czy też jej przedstawiciela. Marginalne partie typu RSS czy Zieloni, nie są w stanie narzucić tematu dyskusji społecznej. SLD mogłoby, ale chyba nie jest zainteresowane, dlatego jest cieniem swojej potęgi sprzed lat. Wielu polityków Sojuszu pamięta doskonale tamten okres. Czas wzlotu i upadku SLD. O ile przy tym pierwszym trzymanie się określonej taktyki i strategii działania jest logiczne, o tyle w przypadku upadku, wydaje się irracjonalne. Sojusz wraz z popieraną przez siebie kandydatką na urząd prezydenta – Magdaleną Ogórek marnuje czas, który dla lewicy powinien być chwilą tryumfu, a być może stanie się momentem klęski. SLD nie potrafi wyartykułować postulatów, które wśród partii z „lewicowej europejskiej rodziny”, stają się kluczowymi argumentami w debacie publicznej. Kandydatka Ogórek lubi powoływać się na Leszka Balcerowicza, a powinna na Tadeusza Kowalika czy nawet na Michała Kaleckiego. W ten sposób SLD okrąża partię centrową, jaką jest dziś PO, z prawej strony. Nie zmienią tego wyrwane z kontekstu postulaty socjalne, bo nie są umocowane w żadnym szerszym, całościowym programie, koncepcji i wizji społeczeństwa, państwa i gospodarki. Tymczasem stoimy przed wyzwaniem ogromnych zmian, niestety również perturbacji wynikających z infantylizmu klasy politycznej, kolejnych ekip rządowych. Rozwój gospodarczy, inwestycje, rynek pracy oparty obecnie na funduszach unijnych w ciągu najbliższych pięciu-sześciu lat musi się całkowicie przewartościować. Ulgi i zwolnienia podatkowe przestaną przyciągać inwestorów do Polski. Mit niskich podatków, słabego państwa, elastycznego prawa pracy ciągle jest uznawany za niepodważalny dogmat. Kraje, które swój rozwój gospodarczy budowały w oparciu na unijnych funduszach (Hiszpania, Portugalia, Grecja), znajdują się obecnie w głębokiej recesji. O ile w początkowym okresie tego typu polityka przynosi określone korzyści, o tyle na dłuższą metę jest zgubna. Polska niestety podąża drogą wytyczoną przez Hiszpanów, Portugalczyków i Greków lata temu. Idziemy w tym samym kierunku, wiec efekt może być tylko jeden. Propozycje Magdaleny Ogórek i w jakiejś części również SLD promujące przedsiębiorczość, samozatrudnienie jako sposobu rozwiązania problemu bezrobocia i emigracji to strzał w stopę. W Beninie (państwo w zachodniej Afryce), 90% osób pracujących to przedsiębiorcy. W Niemczech i Szwecji odpowiednio 5% i 6%. Rynek pracy oparty na mikro i małych firmach jest typowy dla krajów zacofanych, mało innowacyjnych gospodarek. Mikro i małe firmy konkurują kosztami pracy, elastycznymi umowami, niskimi pensjami, a nie technologią czy innowacyjnością. Gospodarka innowacyjna oparta jest na dużych, silnych i stabilnych przedsiębiorstwach. W Europie liczba przedsiębiorstw na 100 osób najwyższa jest w ogarniętych kryzysem krajach południa – Portugalia (8,5), Grecja (8). Tymczasem w Niemczech wynosi on 2,6. W Wielkiej Brytanii 2,7. W Polsce około 4. Wnioski nasuwają się same. Odsetek osób samozatrudnionych w odniesieniu do wszystkich osób pracujących również jest najwyższy w biednych krajach południa (Grecja – 37%, Włochy – 25%, Portugalia – 22%, Hiszpania – 17,5%). W Polsce – 22%. Tymczasem w Szwajcarii – 10,7%, w Danii – 9,1%, w Norwegii – 6,9%. Pod względem innowacyjności gospodarki, patentów na 1 mln mieszkańców, górują znowu te same państwa: Szwajcaria prawie 90, w Szwecji 74, w Niemczech 61, a w Finlandii 52. Tymczasem – w Grecji - 0,7; Portugalii – 0,9; Hiszpanii – 3,8; Polsce – 0,5 patentu na 1 mln mieszkańców. Zbyt duży udział mikro i małych firm w gospodarce oznacza mniejszą innowacyjność i ogranicza liczbę patentów.


Mam pretensje do lewicy, że nie przywołuje takich danych wskazujących, że jeśli nie zmienimy kierunku rozwoju naszej gospodarki, to nigdy nie dogonimy bogatszych państw UE. Zamiast tego mówi dziś o zmniejszaniu podatków dla przedsiębiorców, o konieczności rozwoju przedsiębiorczości i samozatrudnienia i innych neoliberalnych dogmatów. Nie ulega wątpliwości, że czekają nas ogromne perturbacje. Zmiany zachodzące w gospodarce wymuszą na nas podjęcie konkretnych decyzji. W pierwszej kolejności należy skrócić czas pracy, podzielić ją między większą ilość osób, w ten sposób angażując osoby bezrobotne. Nie może się to wiązać z uszczupleniem dochodów społeczeństwa, ponieważ odbiłoby się to negatywnie na konsumpcji i popycie, a w konsekwencji podaży – spadłoby zapotrzebowanie na miejsca pracy. Konieczne są reformy dążące do „spłaszczenia dochodów”, o skali można dyskutować, ale stosunek 1:10 wydaje się tym maksymalnym. To ograniczy nierówności dochodowe i „wpuszczając” na rynek konsumentów z niego wypchniętych i pobudzi się gospodarkę. Należy z jednej strony uelastycznić maksymalnie prawo pracy (zatrudnianie, zwalnianie pracowników), a z drugiej wprowadzić w życie koncepcję bezwarunkowego dochód podstawowego. Praca powinna być użytecznie przydatna społeczeństwu. Tylko taka ma wartość. Jestem zdania, że należy zerwać z uzależnieniem otrzymywania dochodu połączonego z aktywnością zawodową. Każdy człowiek powinien otrzymywać określoną kwotę, która pozwoli mu się utrzymać, ale wykonywanie pracy ma tylko wtedy sens, jeśli niesie za sobą określoną korzyść dla społeczności lokalnej lub państwa. Doświadczenie wskazuje, że tylko kilka procent osób korzystających z bezwarunkowego dochodu, odmawia podejmowania jakiejkolwiek aktywności zawodowej. To margines, który nie może rzutować na całość. Rynek pracy powinien być maksymalnie zliberalizowany, prawo uproszczone. Taki system działa w Danii i doskonale się sprawdza. Gospodarka jest elastyczna, szybko reaguje na zachodzące zmiany, a z drugiej strony każdy obywatel ma zapewniony dochód, który nie wpycha go w biedę, a także co ważne stabilizuje się w ten sposób popyt – podaż. Liberalizacja prawa pracy musi iść w parze z wysokimi zabezpieczeniami społecznymi. Pytanie czy wprowadzenie tego typu reform jest możliwe w naszym kraju jest nieracjonalne. Zapytać należy nie czy, ale kiedy. Im bardziej będziemy oporni na zachodzące zmiany, tym bardziej nasz kraj będzie dostarczycielem taniej siły roboczej, na którą popyt będzie malał. Niskie podatki i ulgi nie będą przyciągać inwestorów, bo niestety idą one w parze ze słabą infrastrukturą, marną edukacją, kiepsko wyedukowanymi i wykwalifikowanymi pracownikami, a także niskim popytem, który nie generuje podaży, a więc powstawania miejsc pracy. Rozwój gospodarczy oparty na płacach (Michał Kalecki), dochodach społeczeństwa jest stabilniejszy i bezpieczniejszy, bowiem zwykli obywatele dostając do ręki pieniądze szybko je wydają, inwestują, a gospodarka się rozpędza. Co ważne jest oparta na realnych i rzeczywistych fundamentach. W ten sposób generuje się realny popyt napędzający realną podaż. Dotacje, zwolnienia i ulgi dla przedsiębiorców są kosztem, który ponosi społeczeństwo, a zysk nie jest pewny, bowiem firmy często zamrażają środki finansowe, akumulują je w okresie kryzysu gospodarczego, tym samym jeszcze bardziej pogłębiając jego skutki. Nie potrafię zrozumieć, dlaczego lewica zamiast poruszać tego typu tematy, woli powielać neoliberalne dogmaty, nie tyle strzelając sobie w stopę, co wprost w głowę.




Dane statystyczne zaczerpnąłem z portalu magazynkontakt.pl



Krzysztof Derebecki

Zakończył się proces rejestracji kandydatów na urząd prezydenta w majowych wyborach. Największą porażkę, już na starcie, poniosła lewica, bo żaden z zarejestrowanych kandydatów lub kandydatek nie odwołuje się nie tyle nawet do lewicowych wartości, ale lewicy w ogóle. Wahadło polityczne wychyliło się tak bardzo w prawo, że po lewej stronie nie zostało już praktycznie nic.


Wanda Nowicka z poparciem Unii Pracy i Anna Grodzka (Zieloni) nie zdołały zebrać wymaganych do rejestracji 100 tysięcy podpisów. Rozmiar klęski obu tych kandydatek powiększa fakt, że podpisy zebrali zarówno Marian Kowalski z Ruchu Narodowego, nie mającego przecież żadnego politycznego zaplecza, oraz Paweł Tanajno z Demokracji Bezpośredniej – znanej głównie z Facebooka. Kandydatury Nowickiej z poparciem Unii Pracy i Grodzkiej (Zieloni) miały być odpowiedzią na dryfujące w kierunku liberalnego centrum SLD, ale już wiadomo, że nie będą. Opowieści przedstawicieli obu tych formacji o maksymalnej mobilizacji przed najważniejszymi – jesiennymi wyborami parlamentarnymi można między bajki włożyć. W kraju, w którym około 70% społeczeństwa nie ma żadnych oszczędności, śmieciowe warunki pracy i płacy wyznaczają trend na rynku pracy, nie ma perspektyw zarówno dla osób starszych, ale również i młodych, którzy jedyną szansę na lepsze życie widzą w emigracji, lewica nie jest w stanie zebrać 100 tysięcy podpisów, to jest po prostu katastrofa. Janusz Palikot, lider Twojego Ruchu, który cztery lata temu startował w wyborach parlamentarnych pod szyldem Ruchu Palikota miał być nadzieją lewicy. Jedna kadencja wystarczyła, aby poseł z Biłgoraja ośmieszył się na tyle, że praktycznie nikt poważnie jego słów traktować nie może. Co więcej, sam Palikot do lewicy się nie przyznaje. Nie chce mieć przyklejonej łatki, że jest z lewicy. Jego działalność w kończącej się jesienią kadencji parlamentu ewidentnie świadczy, że poza początkowym okresem, w którym wysunął kilka lewicowych postulatów, z lewą stroną sceny politycznej nigdy nie miał nic wspólnego. Magdalena Ogórek, startująca w wyborach prezydenckich z poparciem SLD, również określa się jako kandydatka niezależna. Co więcej dystansuje się wobec haseł socjalnych, jak choćby kwestii przyznania odszkodowań dla najbardziej pokrzywdzonych przez reformy Balcerowicza z lat 1989 -1992. Czy z tej grupy 70% społeczeństwa nie mającej żadnych oszczędności należy dzielić ludzi na tych, którzy na pomoc zasługują, bo stracili na reformach Balcerowicza, oraz na tych, którzy zostali ekonomiczne i społecznie wykluczeni w późniejszych latach? Pomysł słaby, bo udzielając pomocy nie należy wyróżniać osób potrzebujących, tylko udzielić kompleksowego wsparcia tym, którzy w ramach neoliberalnego fundamentalizmu sobie nie radzą. Aby poprawić ich los konieczne jest opracowanie kompleksowego programu lewicy dla społeczeństwa. Zwłaszcza dotyczącego rynku pracy, edukacji i służby zdrowia jako tych elementów funkcjonowania państwa, które w największym stopniu wpływają na poziom życia obywateli. Dzisiaj tego planu lewica po prostu nie ma, zostaje więc rzucanie haseł i postulatów wyrwanych z kontekstu. Poza ogólnikami, pod którymi mogłaby się podpisać prawie każda opcja polityczna, bowiem różnic programowych między największymi partiami parlamentarnymi w tym kontekście praktycznie nie ma, lewica nie jest w stanie zaproponować niczego nowego. Podczas gdy coraz więcej naukowców, ekonomistów, socjologów i politologów otwarcie przyznaje, że neoliberalizm nie zdał egzaminu, a zaproponowane kierunki rozwoju zawiodły, partie takie jak SPD, PSOE, Partia Socjalistyczna z Francji czy właśnie SLD jakby na przekór wszystkiemu, zmierzają ku centrum, gdzie zderzają się z innymi partiami, które są tutaj od zawsze. Lewicę w Polsce, od dekady będącą w defensywie, a właściwie głębokim amoku dodatkowo pogrążają spory personalne. Niestety brak jest polemiki programowej, bo trudno o taką wśród osób wyznających jedną wiarę – „niewidzialną pięść rynku”. Duopol PO-PiS na scenie politycznej funkcjonujący od dekady dalej będzie trwał, bo jest na tyle mobilny, że obie partie potrafią się wobec siebie tak pozycjonować, aby przynajmniej na poziomie deklaracji realizować obietnice wyborcze. Nie jest prawdą twierdzenie, że Polakom wystarcza propozycja ze strony Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości, ale innych ofert praktycznie nie ma. Więc jest to co jest i niczego innego na razie nie będzie.


Lewica, po latach wewnętrznej walki oraz programowemu wyjałowieniu stała się pustynią. Zamiast być dodatkowym atutem, jest dla kandydatów utożsamiających się z nią ciężarem. W ubiegłorocznych wyborach samorządowych lewicowy kandydat na prezydenta Będzina – Łukasz Komoniewski wystartował z własnego komitetu wyborczego, jako kandydat niezależny. Wygrał w I turze zdobywając blisko 2/3 głosów. Prezydent Częstochowy – Krzysztof Matyjaszczyk wystartował pod szyldem SLD. Wygrał, ale dopiero w drugiej turze. Niby jeden przykład, ale w ilu dużych miastach zwyciężyli kandydaci Sojuszu startujący z partyjnym szyldem? Prezydent Krakowa – Jacek Majchrowski od dawna startuje w wyborach jako kandydat niezależny, podobnie jak Tadeusz Ferenc z Rzeszowa. Obaj mają lewicowe korzenie, ale się z nimi nie afiszują, a w majowych wyborach prezydenckich popierają Bronisława Komorowskiego, nie Magdalenę Ogórek – startującą z poparciem SLD. Samo określenie „lewica” stało się balastem, kamieniem u nogi, problemem, którego należy się pozbyć. To wszystko w kraju, w którym lewica ma ogromne perspektywy, choćby z racji wykluczenia społecznego i ekonomicznego, rzeszy prekariuszy, peryferyjnej gospodarki, amorficznego rynku pracy i upadającej służby zdrowia. Lewicy praktycznie w Polsce już nie ma, umarła z suchoty, po cichu, wielu z nas nawet tego nie dostrzegło. Im dłużej będziemy łudzić się, ze lifting może wskrzesić trupa, tym gorzej, bo nie zaczniemy pracy u podstaw od razu. Jakże koniecznej i niezbędnej do zbudowania lewicowej alternatywy dla dusznej atmosfery panującej w polskiej polityce.




Krzysztof Derebecki

Początek kampanii wyborczej, wysyp lewicowych, lub jak kto woli centrolewicowych kandydatów przed majowymi wyborami prezydenckimi, wywołał u mnie spore zniesmaczenie. Lewica nie ma alternatywnego planu dla Polski, są jedynie strzępy nie mające ze sobą zbyt wiele wspólnego. Ilość osób pretendujących do bycia liderem lewicy w naszym kraju jest odwrotnie proporcjonalna do wartości jaką wnoszą.


Oglądam to „widowisko” z dużym niesmakiem. Licytacja na kto jest bardziej lewicowy, bo wywodzi się z tej, a nie innej partii, jest na poziomie zabawy dzieciaków z piaskownicy, gdy jedno zabiera drugiemu zabawkę, co u pokrzywdzonego wywołuje płacz. Tymczasem sytuacja jest poważna. Po jesiennych wyborach parlamentarnych może się okazać, że głos lewicy w parlamencie będzie jeszcze słabszy niż to jest obecnie. Możemy całkowicie wypaść z obiegu, przestać być uczestnikiem debaty mającej wpływ na politykę w naszym kraju. Anemiczna lewica od lat jest w głębokiej defensywie. Jeśli zabiera głos w sprawach ludzi wykluczonych, zagrożonych wykluczeniem, prekariuszy, to tylko i wyłącznie broniąc obecnego stanu rzeczy. Mało kto zwraca uwagę na fakt, że ustępstwa świata pracy względem kapitału zaszły tak daleko, że do obrony zostało już naprawdę niewiele. Taktyka lewicy polega na obronie oblężonej twierdzy. Z każdym kolejnym atakiem na prawa ludzi pracy przez kapitał tracimy kolejny przyczółek, godzimy się na kolejny „kompromis”, który za każdym razem zabiera nam więcej. Lewica stała się na tyle defensywna, wycofana, że nie dostrzega jak daleko posunęliśmy się, ustąpiliśmy. Kandydatka lewicy w wyborach prezydenckich może spokojnie głosić hasła, które sprawią że rynek pracy w jeszcze większym stopniu będzie „rynkiem pracodawcy”, a nie „pracownika”. Dwie dekady temu, a nawet dekadę nikt z przedstawicieli lewicy nie odważyłby się na taki ruch. Dziś jest to uznawane za „nowoczesny styl” nowej lewicy. Może są i tacy, co obserwując ten „spektakl” kiwają głową z niedowierzaniem, ale mało jest takich co potrafią wstać i powiedzieć „dość”. Za taką postawę w polityce bardzo często płaci się cenę najwyższą.


Lewicowe postulaty w kolejnych kampaniach to dziś strzępy programu, którego lewica po prostu nie ma. Nie mam na myśli żadnej konkretnej partii, bo te choć są elementem składowym demokracji, przemijają. Kwota wolna od podatku, podniesienie pensji minimalnej? To słuszne postulaty, ale w przypadku podniesienia tej pierwszej trzeba powiedzieć wprost, kto zrekompensuje mniejszy wpływ pieniędzy do budżetu państwa. Bajki o mitycznym uszczelnieniu systemu, redukcji zatrudnienia w administracji państwowej i samorządowej powtarzają wszyscy, którzy rządzili po 1989 roku. W „Polsce powiatowej”, w średnich i małych miasteczkach, na wsiach administracja samorządowa bardzo często jest jedynym pracodawcą na rynku. Nie licząc oczywiście kilku „warzywniaków”, których właściciele ledwo wiążą koniec z końcem, bo klienci też nie mający wypchanego portfela pieniędzmi, zakupy robią w pobliskiej „Biedronce”. Jednak kilka groszy taniej. Odbierzmy tym kilku szczęśliwcom pracę na etacie w urzędzie gminy w ramach oszczędności. Podniesienie pensji minimalnej, wzrost uposażenia najbiedniejszych pracowników jest wart poparcia, ale należy pamiętać, ze uderzy on w mikro i małe przedsiębiorstwa. Firmy założone przez „wypchanych” na rynek pracy prekariuszy, którzy aby mieć jakąkolwiek pracę musieli wybrać samozatrudnienie. Sprzątaczki wykonujące zlecenia dla centrów i galerii handlowych „prowadzące własną działalność gospodarczą” to już dziś norma. Rynek pracy oparty na mikro i małej przedsiębiorczości jest typowy dla państw słabo rozwiniętych, głównie afrykańskich. Te firmy bardzo często balansują na granicy wypłacalności, nie są w stanie wdrażać innowacyjnych technologii – drogich i potrzebujących miesięcy, niekiedy lat, aby się zwrócić. Zatrudnienie w takich firmach polega głównie na „śmieciowych umowach”, bo skoro one nie są w stanie konkurować technologicznie, muszą inaczej – czyli cenowo, a najłatwiej ciąć koszty po stronie pracownika. Dlatego też pensje pracowników do najwyższych nie należą. Każde zwiększenie kosztów oznacza balansowanie na granicy – czy uda się przetrwać kolejny miesiąc, kwartał, rok, czy też lepiej zamknąć interes. Lewica powinna zrozumieć, że wciskanie kitu o przedsiębiorczości Polaków, zakładającego iż każdy może być własnym szefem, może założyć sobie firmę, jest równie prawdziwy jak ten, że ukończenie studiów wyższych zapewni bezpieczną, perspektywiczną i dobrze płatną pracę. Moje pokolenie było tym, któremu takie obietnice składano zewsząd. Nic z nich nie zostało. Lewica musi zaproponować zmianę struktury gospodarczej naszego kraju, bo obecna przypominająca strukturę państw afrykańskich, jest drogą do dalszej peryferyzacji Polski nie tylko wobec takich krajów jak Niemcy, czy Francja, ale także wobec naszych południowych sąsiadów – Czech i Słowacji. Najsilniejsze gospodarki na świecie, najbardziej innowacyjne to te, w których udział mają duże firmy, które swego czasu uzyskały pomoc od państwa. Tak było w przypadku japońskich i południowo-koreańskich firm: Sony, Sanyo, Samsung, Panasonic, LG, Honda, Hyundai, Toyota i wielu innych. Te przedsiębiorstwa z racji wdrażanych innowacji technologicznych, swojej pozycji na rynku, dochodów, są w stanie ponieść koszty zatrudniania pracowników na podstawie umów o pracę, mogą również płacić znacznie wyższe pensje pracownikom i podatki niezbędne dla funkcjonowania samorządów, i państwa jako takiego, ale również systemu zabezpieczeń społecznych. Co więcej leży to w ich interesie, bowiem z tych podatków finansowana jest m.in. edukacja i szkolenie przyszłych kadr. Od nich możemy, a w zasadzie musimy wymagać, aby zatrudniali pracowników na podstawie legalnych umów o pracę zgodnie z europejskimi standardami co do warunków pracy i co ważne płacy.


Oferta lewicy dla społeczeństwa jest dziś miałka i nijaka. Poza ogólnikami typu „wsparcie dla przedsiębiorców”, co oferuje prawie każda zarejestrowana partia polityczna w Polsce, nie ma żadnej oferty. Kampania wyborcza przed majowymi wyborami prezydenckimi jest kolejną zmarnowaną szansą dla lewicy w Polsce. Poza banałami trudno jest dostrzec cokolwiek co byłoby pożyteczne dla społeczeństwa i kraju. Od dawna było jasne, że żaden z kandydatów lewicy nie odegra w nich pierwszoplanowej roli, można było więc wykorzystać tę kampanię jako szansę na nowe otwarcie programowe lewicy. Tego niestety nie zrobiono. Pewnie oddam głos w majowych wyborach prezydenckich na kandydatkę lewicy, ale bez większego przekonania i głębszej wiary, nie w to że dokona zmian w realizowanej polityce, bo wiara że tak się stanie graniczyłaby z naiwnością. Za długo jestem w polityce, aby sobie na nią pozwolić. Jestem raczej sceptyczny, że zapoczątkuje zmiany programowe w samym obozie lewicy i chyba najbardziej to mnie uwiera, bo wiem jednocześnie że właśnie dlatego pogrążamy się coraz bardziej. No chyba, że 10 maja okaże się piękną słoneczną niedzielą i zamiast do wyborów wybiorę się na działkę. Wtedy nie będę musiał „bić się z myślami”...



Krzysztof Derebecki

Zamach terrorystyczny na redakcję satyrycznego tygodnika „Charlie Hebdo” na nowo rozbudził ogólnoeuropejską debatę na temat mniejszości muzułmańskiej na Starym Kontynencie. Polityka multi-kulti poniosła sromotną porażkę, a proces integracji wyznawców Allaha ze społeczeństwami krajów europejskich zakończył się niepowodzeniem. Czy tak musiało się stać? Kto lub co odpowiada za postępującą dezintegrację społeczeństwa? W końcu czy uda się zawrócić z kursu konfrontacji europejskiej kultury z muzułmańską. Jeśli chcemy powstrzymać kolejne samobójcze zamachy musimy na te pytania znaleźć odpowiedzi.

Dzień 9 stycznia 2015 roku zapisze się w kartach historii SLD. Śmierć byłego przewodniczącego Sojuszu, premiera Józefa Oleksego, zawieszenie w prawach członka partii Grzegorza Napieralskiego, który również miał okazję być liderem lewicy, no i oczywiście wybór kandydata, właściwie kandydatki, która będzie reprezentować SLD w wyborach prezydenckich i to wszystko jednego dnia. Wystawienie Magdaleny Ogórek dla wielu jest zaskoczeniem, także dla członków partii. Kandydatka SLD nie ma szans wygrać wyborów, ale jej wybór jest drogowskazem kierunku w jakim będzie zmierzać Sojusz.



Dla SLD tegoroczne wybory prezydenckie, a zwłaszcza parlamentarne to być, albo nie być. Po serii porażek poniesionych w ostatnich latach, coraz mniej osób wierzy, że Sojusz odbuduje poparcie i zaufanie społeczne, które pozwalałoby przynajmniej marzyć o współrządzeniu. W takim momencie kluczowym elementem jest wybór strategii, oraz osoby która będzie ją wstanie zrealizować. Lewica jak nigdy potrzebuje dziś nowych idei, wartości które zaczęłyby przyciągać ludzi, nie tylko wyborców, ale również osoby chcące ją tworzyć i budować. Prezentacja zarysu programu Magdaleny Ogórek nie pozostawia złudzeń, że Sojusz porzucił hasła socjalistyczne, a nawet socjaldemokratyczne, odwołujące się do idei praw pracowniczych, ograniczenia nierówności społecznych. SLD nawiązując do porozumienia z Business Centre Club z poprzednich wyborów parlamentarnych, postrzega siebie jako formację reprezentującą przedsiębiorców, młodych ludzi pragnących założyć działalność gospodarczą, dynamicznych i tych, którzy akceptują, a nawet cieszą się z narzuconych przez neoliberalizm uwarunkowań. Życie młodzieży w opinii Magdaleny Ogórek jest dziś koszmarem właśnie przez państwo, które ogranicza możliwości rozwoju, otwarcia firmy. Polska jest krajem umów śmieciowych, ale również krajem, który nie uczy przedsiębiorczości, źle kształci młodych. Jednym zdaniem - każdy jest kowalem swojego losu. Jakie są konkrety? Kandydatka SLD przywołuje dane podawane przez organizację pracodawców - Konfederację Lewiatan, wskazując na jakich autorytetach będzie się opierać. Pomysł na odbudowę lewicy zawiera się w postulatach, które oznaczają całkowite zerwanie z postulatami nawet „centrowych” socjaldemokracji, nie wspominając już o tradycyjnej lewicy w państwach Europy Zachodniej. Nowa jakość to więcej neoliberalizmu, więcej wolności gospodarczej, więcej przedsiębiorczości i więcej uprawnień dla przedsiębiorców. Starsze pokolenie polityków SLD, jak choćby zmarły w zeszły piątek – premier Józef Oleksy należał do generacji, do epoki, w której spór na linii lewica – prawica miał jeszcze jakąkolwiek wartość. To był czas, kiedy oponenci z lewa i prawa spierali się o politykę gospodarczą, jej kształt i model, wskazując że między nimi faktycznie występują jakieś różnice. W wielu przypadkach młode pokolenie polityków, takich jak Magdalena Ogórek jest oznaką całkowitego zaniku tego sporu. Bez problemu mogłoby ono uznać za swoich mentorów Francisa Fukuyamę, Ludwiga von Misesa, czy Friedricha Hayeka. Dlatego nie można się dziwić, że równorzędnym partnerem dla tego pokolenia są przedstawiciele Business Centre Club czy Konfederacji Lewiatan. Porozumienie SLD z BCC z 2011 roku nie było przypadkowe, ale właśnie zapowiedzią nowej linii jaką będzie podążać parlamentarna lewica w Polsce. Dziś po prostu ten kierunek zmian jest kontynuowany.


Wielu zadaje sobie pytanie czy Magdalena Ogórek wzmocni SLD przed jesiennymi wyborami parlamentarnymi, oraz czy lewica w końcu się odbuduje. Wynik wyborów prezydenckich kandydatki Sojuszu jest tak naprawdę bez znaczenia. Jedynym skutkiem, ale krótkotrwałym, byłby wzrost poparcia dla SLD, co faktycznie może uniemożliwić zawiązanie przyszłej koalicji w parlamencie, bez udziału partii Millera. Przy wyjątkowo korzystnym zbiegu okoliczności taki scenariusz jest możliwy, ale dla lewicy nie będzie on miał znaczenia. Lewicę może odbudować tylko ktoś o lewicowych poglądach. Ktoś kto potrafi wyjść poza oklepane regułki o konieczności wspierania przedsiębiorczości, ułatwieniach w zakładaniu firm, obniżaniu podatków. Taki przywódca musiałby być świadomy, że silna, stabilna i innowacyjna gospodarka nie opiera się na małej przedsiębiorczości, ale na dużych i potężnych przedsiębiorstwach, które w przeciwieństwie do małych firm, mogą pozwolić sobie na prowadzenie badań naukowych i wdrażanie innowacji. W tej kwestii badania prof. Ryszarda Szarffenberga nie pozostawiają złudzeń – gospodarki państw opartych na małych przedsiębiorstwach nie są innowacyjne, a więc jeśli w ogóle „produkują” miejsca pracy, to słabo opłacane, niestabilne i raczej przy wytwarzaniu najprostszych i najmniej złożonych produktów. Gospodarki oparte na małej przedsiębiorczości są typowe dla państw afrykańskich, czy więc staną się one dla nas wzorem? Przywódca, który odbuduje lewicę w Polsce musiałby być świadomy, że popyt wewnętrzny stanowiący 70% PKB nie jest generowany przez najbogatszych, ale właśnie przez najbiedniejszych i tych średniozamożnych. Celem polityki gospodarczej i ekonomicznej państwa musi być więc podniesienie stopy życiowej właśnie tych osób. Jak dotychczas w deklaracjach kandydatki Magdaleny Ogórek nie słychać zapowiedzi prowadzenia polityki w tym kierunku. Trzeba być świadomym, że mit iż każdy może założyć sobie firmę i pracować na swój rachunek jest równie prawdziwy jak ten sprzed kilkudziesięciu lat, mówiący o tym, że każdy musi mieć wyższe wykształcenie i wtedy będziemy równie zamożnym społeczeństwem co społeczeństwa Europy Zachodniej. Wystawienie Magdaleny Ogórek jako kandydatki SLD nie daje odpowiedzi o przyszłość lewicy, tylko odkłada ją na przyszłość. Taka sytuacja ma miejsce od lat i nie wiadomo kiedy się skończy, a poparcie z wyborów na wybory jest coraz niższe. Może właśnie ta ostateczna granica wymusi udzielenie odpowiedzi na to pytanie. Tylko czy warto czekać do samego końca i kroczyć nad przepaścią, skoro można iść po bezpiecznej stronie drogi?




Krzysztof Derebecki

PKC Group Polska - firma, która zatrudnia 500 osób z Sosnowca i Dąbrowy Górniczej, funkcjonująca w ramach Specjalnej Strefy Ekonomicznej przenosi produkcję do Serbii. Do końca marca 2015 roku zwolni całą załogę. Przez ostatnie trzy lata działalności w ramach SSE korzystała z przywilejów przewidzianych dla firm funkcjonujących w Strefach. Przywileje się kończą, kończy się produkcja, a firma ucieka tam gdzie taniej. Kolejny przykład jak zagraniczny kapitał wykorzystuje "przychylność" władz naszego kraju, które zwalniają międzynarodowe przedsiębiorstwa z płacenia podatków, a dodatkowo budują im infrastrukturę i dostarczają tanią, gotową na każde ustępstwo, siłę roboczą. To jednak okazało się zbyt mało, aby zatrzymać ich w Polsce. Wycisnęli nas jak przysłowiową cytrynę, a teraz gdy już nie mają perspektyw dalszego żerowania na naszym państwie i społeczeństwie, porzucają nas jak niepotrzebnego śmiecia. Po raz kolejny zostajemy z niczym. Czy wyciągniemy z tego jakieś konstruktywne wnioski? Wątpię. Nie pierwsza i zapewne nie ostatnia taka sytuacja. Cóż, za bycie frajerem trzeba płacić wysoką cenę. My jesteśmy w tej dziedzinie wybitnymi specjalistami. Po prostu uwielbiamy płacić wysokie ceny i nigdy nie uczymy się na błędach. Po raz kolejny okazuje się, że specjalizujemy się w robieniu laski nie tylko Amerykanom. Naiwne są nadzieje tych, którzy myślą, że w Polsce będzie lepiej. Nie przy takiej polityce i nie z tymi politykami, którzy zamiast reprezentować interesy społeczeństwa, służą zagranicznemu kapitałowi i międzynarodowym korporacjom. Za frajerstwo trzeba płacić...

Czy cieszy mnie ostateczna klęska Janusza Palikota i jego partii – najpierw Ruchu Palikota, a obecnie Twojego Ruchu? W pewnym sensie tak, bo upada polityczny projekt, który od początku nastawiony był na ośmieszanie idei lewicowych zarówno w kwestii polityki gospodarczej jak i spraw ogólnie określanych jako obyczajowe i światopoglądowe. Z drugiej zaś strony konkurencja po lewej stronie ożywiłaby debatę o sprawach ważnych dla lewicy. A ona w Polsce, poza wąskim gronem intelektualistów, nie istnieje w ogóle. Ta sytuacja wyjaławia i tak już jałowy spór polityczny w naszym kraju.



Przyczyn upadku projektu Palikota można wymienić wiele, ale tą najważniejszą i kluczową było brak spoistości programowej, de facto przewodniej idei, miotanie się samego lidera w kwestiach, które należało już na starcie jasno i definitywnie określić. Rozpad Twojego Ruchu, zarówno w Sejmie jak i w terenie powinien teoretycznie ucieszyć SLD z Leszkiem Millerem na czele, ale tak naprawdę taki rozwój sytuacji nie poprawi sytuacji Sojuszu. Problem niskich notowań tej formacji leży gdzie indziej – lewica nie potrafi dzisiaj zdefiniować różnic między sobą a rządzącym obozem, wskazać ich i wyjaśnić na czym one polegają swojemu elektoratowi. Jeśli w jednym z miast wojewódzkich, w których rządzi wprawdzie bezpartyjny prezydent, ale jego polityka do złudzenia przypomina tę realizowaną przez PO, a SLD ma problem z przedstawieniem alternatywnej wizji rozwoju miasta, to nie można się dziwić dlaczego lewica jest w głębokiej defensywie. Owy prezydent miasta prowadzi jawnie anty-pracowniczą, anty-związkową politykę, swoje rządzenie opiera na doktrynie inwestowania w rozbudowane centrum z peryferyjnymi dzielnicami przypominającymi slumsy, a lewica nie potrafi wyjść do mieszkańców z programem kwestionującym ten kierunek rozwoju miasta, to bardzo źle to o niej świadczy. Jestem przekonany, że ten przypadek nie jest odosobniony w naszym kraju. Podobnie wygląda kwestia w przypadku polityki krajowej, gdzie SLD trafniej od obozu rządzącego definiuje najważniejsze problemy społeczne, ale niestety nie przedstawia alternatywnych rozwiązań. Lewica nie potrafi narzucić takiego dyskursu, który obejmowałby tematykę związaną równością, dostępem do usług publicznych, prawami obywatelskimi i pracowniczymi, a także choćby polityką socjalną, mieszkaniową i społeczną. W tych kwestiach partie mające dzisiaj monopol na scenie politycznej – PO i PiS są całkowicie bezradne, nie mają nic do powiedzenia. Jest to pole do wykorzystania dla lewicy, do tej pory całkowicie pominięte. Tymczasem obecnie przez lewicę realizowana jest polityka oparta na gadżetach. Przyglądając się kolejnym konwencjom odnoszę wrażenie, że tworzone są one w oparciu o jedną zasadę: im więcej zabawek i mniej treści tym lepiej. Tyle, że jest to droga prowadząca lewicę donikąd, która zamiast walczyć o zwycięstwo w kolejnych wyborach, walczy o przetrwanie, o życie. Tak będzie dopóki SLD będzie szukało swojej szansy w upadku innych formacji – Twojego Ruchu, destabilizacji Platformy Obywatelskiej, zagrożeniu powrotu do władzy PiS i tak można wymieniać bez końca. Czekać również. Tymczasem społeczeństwo oczekuje realizacji lewicowej polityki społecznej co potwierdza wiele badań społecznych dotyczących rynku pracy, polityki mieszkaniowej, edukacji i służby zdrowia. Problem w tym, że wyborcy wysuwając takie oczekiwania nie widzą na politycznym horyzoncie żadnej formacji, która mogłaby je zrealizować w praktyce. Aby ich przekonać same gadżety, jakiekolwiek one by nie były, nie wystarczą.



W Polsce system dwupartyjny ma się świetnie. Duopol PO – PiS mimo upływu lat trzyma się doskonale. Gdyby opierał się on na rzeczywistym sporze ideowym w kwestiach najważniejszych dla przeciętnego obywatela, to nie byłoby żadnego problemu. Ale nawet jałowość tego konfliktu między dwiema największymi formacjami politycznymi nie jest wstanie zmotywować liderów mniejszych partii do jego przełamania. Najbardziej w tym przypadku szkoda lewicy, która zamiast skupiać się na wypracowaniu realnej i lewicowej alternatywy, myśli i kombinuje jakby tu podłączyć się do jednej lub drugiej formacji, aby dosiąść się do stolika, przy którym ucztuje władza.




Krzysztof Derebecki

Głośna sprawa wycofania przez Ewę Kopacz (jeszcze wtedy pełniącą funkcję Marszałka Sejmu RP) z obrad sprawozdania komisji sprawiedliwości na temat rządowego projektu ustawy o ratyfikacji konwencji o zapobieganiu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej jest bardzo wymowna. Powszechne opinie, że przejmująca po Donaldzie Tusku tekę premiera Ewa Kopacz będzie bardziej liberalna, czy nawet lewicowo-liberalna pod względem światopoglądowym i obyczajowym, nie mają racji bytu. Przynajmniej na ten moment. Dla PO szybki zwrot w tym kierunku nie jest opłacalny. Co nie oznacza wcale, że on nie nastąpi w przyszłości. Jeśli tylko przyniesie określone korzyści.


Bardzo trudno jest ocenić czy pierwsze decyzje nowej pani premier koalicyjnego rządu PO-PSL były podejmowane w pełni samodzielnie przez panią Ewę Kopacz, czy Donald Tusk miał na nie jakikolwiek wpływ. Jeśli mamy do czynienia z tym pierwszym wariantem to można śmiało stwierdzić, że Ewa Kopacz stojąc przez ostatnie lata przy Donaldzie Tusku nauczyła się kunsztu uprawiania polityki. Dostosowywania jej realiów i mechanizmów do własnych potrzeb, takiego jej formowania, aby jej skutki były maksymalnie korzystne dla panującej władzy. Sukces PO polegający na wygrywaniu kolejnych wyborów od 2007 roku zawsze polegał na tuszowaniu, odkładaniu jednych spraw, kwestii niewygodnych w danym momencie i kontekście, by w tym samym czasie promować i tym samym narzucać oponentom politycznym problemy, które doskonale wpisywały się w ówczesną retorykę. Kastracja pedofilów, kwestia dopalaczy, w końcu konflikt na Ukrainie. Każdy ten przypadek jest dowodem, że PO potrafiła na tyle płynnie zmienić poglądy, niejako dopasować się do oczekiwań wyborców w taki sposób, aby ich nie stracić. Platforma Obywatelska, jako partia władzy, całkowicie wyzbyta ideologii, przekonań i wartości mogła balansować między skrajnościami, wydawałoby się nie do pogodzenia, od lewa do prawa. Potrafiła je „przerobić” na swój użytek i marketingowo sprzedać w taki sposób, aby dzięki tym zabiegom wygrywać kolejne wybory. Przy pomocy mediów przyjaznych Platforma Obywatelska stwarzała wrażenie formacji politycznej, której władza opierała się na kompromisie. Słaba opozycja – z jednej strony awanturnicze PiS, a z drugiej nie potrafiące się odnaleźć na scenie politycznej SLD były tylko tłem dla PO. Platforma Obywatelska dzięki zręcznej polityce marketingowej potrafiła przyciągnąć do siebie elektorat konkurencji politycznej, a przynajmniej w dużej mierze go zdestabilizować, ułatwiając sobie wygrywanie kolejnych wyborów. Trudno jest oczekiwać większego zwrotu w polityce, choćby światopoglądowej i obyczajowej rządu premier Ewy Kopacz. Taki zwrot na dzień dzisiejszy nie jest konieczny i pożądany. Należy się spodziewać kontynuacji prowadzonej dotychczas polityki. Jej zmiana może dopiero nastąpić w momencie kiedy konieczne będzie zawarcie sojuszu z lewicą. Ewentualny spadek poparcia dla PO, przegrane, a precyzyjnie rzecz ujmując niewygrane wybory samorządowe mogą doprowadzić do wewnątrzpartyjnych pęknięć w PO, które Ewie Kopacz będzie zdecydowanie trudniej niż Donaldowi Tuskowi opanować, mogą coś w tej kwestii zmienić. Kwestie światopoglądowe i obyczajowe, a więc sprawa in vitro, przyjęcie konwencji o zapobieganiu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, może dodatkowe uprawnienia dla związków partnerskich, a nawet mała liberalizacja ustawy antyaborcyjnej to będą tematy, które będą podlegały negocjacjom z lewicą. Ewa Kopacz raczej nie uchwali dziś żadnej z tych ustaw, bowiem PO nie czuje parcia, nacisku ze strony swojego elektoratu, aby ten krok wykonać. Dopiero konieczność zawarcia sojuszu z lewicą niejako „wymusi” konieczność przyjęcia uchwał w duchu liberalno-lewicowym. To brutalna prawda, ale trzeba się liczyć z tym, że kwestie światopoglądowe i obyczajowe z dużym prawdopodobieństwem staną się przedmiotem targu między PO a lewicą. To jest maksimum jeśli chodzi o ustępstwa ze strony rządu Platformy Obywatelskiej względem lewicy. Nie ma co w tym kontekście liczyć na jakąkolwiek korektę polityki gospodarczej, poważną dyskusję o polityce społecznej i socjalnej, kwestii nierówności społecznych. Te zagadnienia nigdy koalicji PO-PSL nie interesowały, a ze strony lewicy również trudno mówić o jakimś parciu, aby stały się one kluczowe i priorytetowe dla rządu.


Dla lewicy ta konstrukcja stwarza wielkie zagrożenie. PO opanowało do perfekcji stłamszenie, a wręcz zgniatanie politycznej konkurencji poprzez przejmowanie części jej programu, bardzo często również i samych polityków. Platforma Obywatelska ciągle ciesząc się dużym poparciem społecznym, mając za sobą zaprzyjaźnione media, w ten sposób marginalizuje, spycha w otchłań swoich oponentów. Warto w tym kontekście zauważyć, że prof. Monika Płatek, która jest znana i bardzo pozytywnie postrzegana w środowisku liberalno-lewicowym ma zastąpić w ministerstwie sprawiedliwości wiceministra Michała Królikowskiego, znanego z konserwatywnych poglądów. Jest to wyraźny i czytelny sygnał dla wyborców centrowych i centrolewicowych, że warto wspierać rząd Platformy Obywatelskiej, bo alternatywą jest PiS, a lewica w ogóle się nie liczy. PO dalej potrafi doskonale polaryzować scenę polityczną, łączyć wodę z ogniem, scalać przeciwstawne nurty. Dla lewicy podstawowym problemem jest dziś znalezienie różnić, wskazanie i wytłumaczenie ich wyborcom, a więc odróżnienie się od PO, która nie jest formacją idealną, ale dla elektoratu liberalno-lewicowego, całkiem znośną i zdecydowanie lepszą od PiS. Problematyką, którą PO nie jest wstanie przejąć od lewicy, tym samym dystansując ją na tym polu jest właśnie polityka społeczna i socjalna, debata o konieczności niwelowania różnic dochodowych najbiedniejszych i najbogatszych warstw społecznych, a także kwestia nierówności społecznych. Kwestia czy lewica jest wstanie poruszać tę tematykę, określać i definiować możliwe rozwiązania i dotrzeć z nimi do wyborców, w końcu wcielać je w życie, to już całkowicie inna historia. Od tych umiejętności będzie zależała jej przyszłość.


Krzysztof Derebecki