Z Grzegorzem Ilką, sekretarzem prasowym Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, przewodniczącym Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Pracowniczego Związku Zawodowego Konfederacja Pracy rozmawia Przemysław Prekiel.

Jak OPZZ odniesie się do pomysłu PO o podniesieniu progu reprezentatywności dla związków zawodowych?

OPZZ generalnie popiera koncepcję podniesienia progu reprezentatywności dla związków zawodowych. Natomiast w tej sprawie nie ma ostatecznego stanowiska OPZZ - tj. wysokości progu i sprawa ta nie była jeszcze dyskutowana przez władze OPZZ. Sprawa podniesienia progu reprezentatywności nie jest nowa - takie pomysły krążą od kilku lat. Natomiast nie była podnoszona - różnych przyczyn - przez duże związki.

Jak przyszłość czeka mniejsze centrale związkowe jeśli pomysł PO zostanie wcielony w życie? Zostaną tylko, te które zasiadają w Komisji Trójstronnej?

Zmianie ulegną tylko uprawnienia związków zawodowych wynikające z zapisów o reprezentatywności. W chwili obecnej w zakładach pracy działa wiele niereprezentatywnych związków zawodowych i nie jest to dla nich jakimś problemem. Co więcej, w dużych zakładach pracy większość związków to właśnie związki niereprezentatywne i rzeczywiście nie są reprezentowane w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, jak np. WZZ "Sierpień 80", co wcale nie przeszkadza mu w prowadzeniu działalności.

Jeśli duże związki zawodowe nie będą właściwie wykonywać swoich funkcji związkowych, to jest oczywiste, że pracownicy przepiszą się do małych i to te związki uzyskają reprezentatywność.

Z reprezentatywnością związków zawodowych to jest trochę tak jak z partiami politycznymi. Żeby mieć realny wpływ na politykę partia polityczna musi przekroczyć w wyborach 5 proc. Natomiast jeśli nie przekroczy tych 5 proc. to i tak może prowadzić działalność i w kolejnych wyborach przekroczyć ten próg.

Jan Guz skomentował całą sprawę następująco: "Odpowiedzialność za protesty małych związków, np. "Sierpnia 80", spada na wielkie centrale, które często z tymi związkami nie mają nic wspólnego. Ludzie nastawiają się przeciw związkom, a nie o to chodzi". Czy OPZZ jest gotowe poprzeć pomysły PO o zmniejszeniu roli mniejszych związków?

Z punktu widzenia OPZZ to jest tak, że OPZZ chce zwiększyć rolę dużych związków, aby zwiększyć siłę związków zawodowych i m.in. uprościć prowadzenie negocjacji z pracodawcami. Dodatkowo trzeba pamiętać, że w wielu zakładach (zwłaszcza dużych) istnieją związki tzw. "prezesowskie", które powstały na zamówienie pracodawcy i które blokują negocjacje z pracodawcą. Tak więc argument o zmniejszeniu roli małych związków działa w dwie strony.

Czy jako OPZZ nie obawiasz się, że najpierw mniejsze związki zawodowe padną - np. "Sierpień 80", a następnie - znając podejście PO do związków - będę chcieli ograniczyć działania większym centralom?

Ograniczenie reprezentatywności, jak wyżej wspomniałem, nie oznacza upadku mniejszych związków. Natomiast jakie są zasadnicze założenia PO w sprawie związków zawodowych to my doskonale wiemy i stąd poważne wątpliwości czy jakiekolwiek działania wokół związków zawodowych mają sens w chwili gdy PO jest u władzy. Doskonałym przykładem w tej sprawie jest "Pakiet antykryzysowy" - pomysły związków zawodowych, które miały uratować miejsca pracy w efekcie zostały wykorzystane przez pracodawców i PO do generalnego zliberalizowania Kodeksu Pracy (umowy na czas określony) i zdestabilizowania rynku pracy w Polsce.

Tak więc koncepcja zwiększenia roli związków zawodowych może zostać przedmiotowo wykorzystana przez pracodawców i PO.

Mniejsze związki zawodowe twierdzą, że zarówno "Solidarność" jak i OPZZ to związki partyjne - silnie przywiązane do konkretnych partii, a one - mniejsze związki - często same protestują nie otrzymując od np. OPZZ pomocy, tak jak np. podczas strajku w Tesco.

Najbardziej upartyjnionym związkiem zawodowym w Polsce jest oczywiście WZZ "Sierpień 80".

OPZZ uczestniczyło w działaniach w Tesco. Organizacja "Sierpnia 80" i OPZZ "Konfederacja Pracy" w Tesco powstały dokładnie w tym samym czasie. Natomiast:

Po pierwsze - generalnie duże centrale związkowe podejmują więcej działań w skali całego kraju niż małe - jedno działanie małego związku jest znacznie bardziej widoczne i nagłośnione niż kilkanaście działań dużych związków, które w związku z tym mniej dbają o ich nagłośnienie.

Po drugie - ze względu na swoją wielkość duże centralne związkowe nie muszą podejmować tak radykalnych działań jak małe, ponieważ ze względu na swoją wielkość stanowią większe zagrożenie dla pracodawców.

Na koniec uwaga ogólna - gdyby przy obecnym poziomie reprezentatywności pracodawcy przestrzegali prawa, to moim zdaniem nie było by tego problemu. I tak np. na Poczcie Polskiej pracodawca negocjował z blisko 50 związkami zawodowymi działającymi w tej firmie, podczas gdy reprezentatywne są tylko trzy. W efekcie negocjacje zamieniły się w wiec, bardzo łatwy do rozegrania przez pracodawców. Podobnie działo się w innych zakładach pracy. Czyli problem jest nieco wydumany.

A tak w ogóle, to należało by porozmawiać o reprezentatywności organizacji pracodawców. Istnieją liczne organizacje pracodawców i większość z nich nie chce mieć reprezentawtywności np. na poziomie branży, poniewż wówczas po stronie pracodawców nie ma partnera do podpisania ponad zakładowego układu zbiorowego pracy, co dla pracodawców jest bardzo wygodne...