György Spiró otrzymał Angelusa za "Mesjaszy"

[2010-12-05 08:36:41]

Przyznaną po raz piąty Nagrodę Literacką Europy Środkowej "Angelus" odebrał 4 grudnia we Wrocławiu György Spiró za powieść "Mesjasze", przetłumaczoną z węgierskiego przez Elżbietą Cegielską, która odebrała nagrodę dla tłumacza.

Książka opowiada historię Andrzeja Towiańskiego i jego sekty oraz emigracji polskiej w Paryżu. Wzbudziła wielkie zainteresowanie i była przedmiotem wielu dyskusji. Autor - jak ocenia Justyna Sobolewska w portalu polityka.pl - opisał bowiem z wielką pieczołowitością i jednocześnie sporą dawką ironii laboratorium idei mesjańskich i polskiego patriotyzmu. W tym roku temat Wielkiej Emigracji powrócił choćby w głośnym spektaklu "Klub Polski" Pawła Miśkiewicza w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Powieść kryminalna "Jul" Pawła Goźlińskiego również opowiada o Kole Sprawy Bożej i emigrantach w Paryżu. Jednak to właśnie "Mesjasze" najpełniej i najbardziej wnikliwie pokazują to środowisko, które uwierzyłoby w każdą ideę, tak bardzo było pogrążone w beznadziei (...) Krzysztof Varga nazwał Spiro polskim pisarzem piszącym po węgiersku. Rzeczywiście, Spiró zna nas na wylot, a w dodatku potrafi zajmująco kreślić portrety postaci, choćby Mickiewicza. Nagroda cieszy, bowiem Spiró zrobił to, na co dzisiaj żaden polski pisarz się nie zdobył - napisał osiemset-stronicową powieść o towianizmie, ale i o ludzkiej potrzebie wiary i podatności na manipulację. Pokazuje też, w jaki sposób Polacy budowali wtedy (i dzisiaj również) swoją tożsamość.

Urodzony w 1946 roku w Budapeszcie Spiró - autor powieści, dramatów, esejów i opowiadań - Polską interesuje się od dawna. Jest znawcą naszej kultury, wielbicielem Stanisława Wyspiańskiego i autorem przekładów wszystkich jego dramatów. Przetłumaczył na węgierski także niektóre dramaty Witolda Gombrowicza. Polskiego zaczął uczyć się w wieku 23 lat. Od początku lat 70. przyjeżdżał do polski i utrzymywał kontakty z ówczesnym środowiskiem literackim i teatralnym. Po trwających przez pięć lat badaniach w 1981 roku wydał powieść "Az Ikszek" ("Iksowie") o aktorze Wojciechu Bogusławskim. Z jej powodu został oskarżony w Polsce o szarganie narodowych świętości. Stał się przedmiotem nagonki, której głównym animatorem, zarzucającym mu "zbrodnie przeciwko narodowi polskiemu" był Jerzy Robert Nowak (obecnie Prezes Ruchu Przełomu Narodowego). Tendencyjnie uzasadniane oskarżenia o "antypolonizm" i "polakożerstwo" sprawiły, że Spiró nie tylko nie mógł prowadzić w Polsce badań historycznoliterackich, ale w ogóle zakazano mu przyjazdów do Polski.

W 1983 roku w oparciu o jeden z epizodów niewydanej w Polsce kontrowersyjnej powieści Spiró napisał dramat "Szalbierz", którego prapremiera w Teatrze im. Katony w Budapeszcie stała się wydarzeniem artystycznym. Skandal wokół "Iksów" sprawił, że autor nie przyjechał w 1987 roku do Warszawy na polską prapremierę "Szalbierza", wystawianą przez Ateneum, a jedynie wystosował list "Do polskiego widza", w którym wyjaśnił swoje intencje.

Do tematyki polskiej i do naszego kraju pisarz nie zraził się. Podczas finałowej gali w Teatrze Muzycznym Capitol we Wrocławiu bez przeszkód odebrał nagrodę osobiście (na zdjęciu).

Więcej o powieści i sztuce dotyczącej Bogusławskiego można przeczytać tutaj, a recenzja "Mesjaszy" znajduje się tutaj.

Jarosław Klebaniuk

lewica.pl w telefonie

Czytaj nasze teksty za pośrednictwem aplikacji LewicaPL dla Androida:

Katarzyna Przyborska: Czerwony Bór musi być biały. Tego wymaga polska wrażliwość

Mateusz Stolarz: Prezydent z plantacji bananów. Elity, przemoc i nowa twarz prawicy

Tomasz Markiewka: Tylko obniżka składki zdrowotnej czy już psucie państwa?

Wojtek Boliński: Lewica w Polsce boi się własnego cienia

Slavoj Žižek: Najlepsze rozwiązanie dla Europy? Pryncypialny pragmatyzm

Tomasz S. Markiewka: Niepamięć to przepis na polityczną katastrofę

György Spiró otrzymał Angelusa za "Mesjaszy"

lewica.pl w telefonie

22 kwietnia: